Bogić Rajković 1330- 1420

Napomene i beleške

Rajkovići su iz Petrovića u Banjanima prešli u okolinu Bileće. Izgled a da su u početku imali dva sela. Leti su živeli u selu Vukodo u Bileć kim Rudinama, a zimi su silazili u čepeličko Podprisoje, selo koje j e potopilo Bilećko jezero 1968. godine izgradnjom brane Grnčarevo. Poš to je porodica ojačala podeli se, i jedni se nasele u Vukodolu a drug i u Podprisoju. Jedan od braće Rajkovića, koji osta u Vukodolu "uzeo j e staro prezime iz dečanske nahije" Kapor, a oni koji odoše u Podpriso je nazvaše se Dželetovići. Od Rajkovića se u Vukodolu razrodiše i Krul ji.

Pomenuta preseljavanja i promene prezimena usledili su, verovatno, zbo g krvne osvete. Legenda kaže da je jedan od Rajkovića, po imenu Bogić , stekao veliki ugled i poštovanje, jer je uspešno mirio zavađena brat stva, pa ga je narod nazvao Knez Mirilo. Po njemu je selo Vukodo dobil o ime Mirilovići, kao i njegovi potomci koji su u njemu živeli. Selo M irilovići se danas nalazi jugozapadno od Bileće, nedaleko od tog grada .

Legenda kaže da je Bogić Rajković, Knez Mirilo, imao sedam sinova, i m eđu njima jedan invalid, „šanjtav“, po imenu Aćim. Jednoga dana dođoš e turske pašalije kod Mirila da njega i sinove mu podarače, te da im b udu kmetovi. Po nagovoru kneza Mirila njegovi sinovi su noću, kad su p ašalije zaspale, pobili njih i konje i bacili u jednu jamu da bi zatur ili trag turskim vlastima. I sada se to zove Mirilova jama. Kroz nekol iko godina sinovi kneza Mirila doznaju da su stvar turske vlasti otkri le, pa se dogovore da beže. Šest brata sa ocem poteraše svoju stok u i pređoše u Gornje Hrasno, a sedmi Aćim, najmlađi brat, šanjtav, nij e hteo bežati, nego se kratko vreme skloni u šumu. Ovaj brat koji ost a u Mirilovićima da se ne bi zvao Rajković zbog krvne osvete, uze star o prezime iz dečanske nahije, Kapor. Od braće koja dođoše u Hrasno, sa mo jedan zadrža prezime Rajković, a ostali uzeše nova. Od Aćima su sv i Kapori u Mirilovićima.

Postoje i druga predanja kako je nastalo prezime Kapor. Aćim se kri o u jednoj pećini u Viduši u kojoj je kapala voda kroz jednu poru i na rod je zvao Kapor. Kad su Turci otišli Aćim se povrati kući i prozvaš e ga Kapor, jer je bio u pećini u kojoj kaplje voda. Drugo predanje ka že po kapuricama (obrvama) na očima dobi prezime Kapor.

U predanjima nekih bratstava kao vreme ovih događaja navodi se perio d od 1500. do 1600. godine. Druga predanja navode vreme seobe u Hrasn o oko 1400. godine, što potvrđuju i istorijski dokumenti. Takođe, u ne kim predanjima postoji tvrdnja da je Knez Mirilo kasnije prešao u Isla m, zajedno sa jednim svojim sinom od koga potiče muslimanska porodic a Elezović.

U istočnoj Hercegovini i danas živi veliki broj potomaka starog roda M irilovića. Ni jedan od Hercegovačkih ogranaka ovog roda, međutim, nij e zadržao staro prezime (Mirilović), ili ga možda nikad nije ni nosio , već danas svi ti ogranci nose brojna druga, relativno novija prezime na. Čini se da je naziv Mirilovići korišćen kao zajednički naziv za sv e pripadnike bratstva a ne kao lično prezime. Većina ogranaka Mirilovi ća sačuvala je staru rodovsku krsnu slavu, sv. Jovana. Danas se ogranc i Mirilovića koji žive u hercegovini prezivaju: Ćuk, Medan, Đogo, Žark ović, Knežić, Bukvić, Krulj, Komad, Kapor, Dželetović, Rajković, Medan , Mičeta i Mihić. Ovom rodu pripadaju i sledeće porodice, koje su kasn ije primile islam: Pašić, Elezović, Tojaga, Tucaković, Kukuruzović i Đ ulsić. Postoje i mišljenja, najverovatnije ispravna, da ovom rodu prip adaju i pravoslavne Dende sa slavom sv. Jovan, a u vezi sa Mirilovićim a su i neki Anđelići. Ove porodice žive po različitim hercegovačkim na seljima. Neka od najbrojnijih prezimena (Ćuk i druga) javljaju se i ko d porodica koje nisu u srodstvu sa rodom Mirilovića.

Zna se da je naselje Mirilovići bilo naseljeno još u srednjem veku . U dubrovačkom arhivu se prvi put pominje 1368. godine. Mirilovići ka o rodovska zajednica u istorijskim izvorima se prvi put pominju u dubr ovačkim spisima 1366. godine kao Vlasi Mirilovići. Vlasima su u početk u Sloveni nazivali zatečeno stanovništvo na Balkanskom poluostrvu, ugl avnom romansko-ilirskog porekla, koje se bavilo transhumantnim stočars tvom i živelo polu-nomadskim životom. Vremenom je dolazilo do mešanj a starosedelaca i Slovena i postepenog nestajanja razlika, pa su se ka snije vlasima nazivali svi oni koji su se bavili stočarstvom, uključuj ući i slovensko stanovništvo. Vlaški katun je bio osnovna društveno-or ganizaciona jedinica srednjevekovnih vlaha. Katun je sačinjavalo nekol iko porodica ili domaćinstava okupljenih oko jednog predvodnika koji j e usmeravao organizacione, političke i privredne ciljeve svoje grupe . Vremenom katun postaje sinonim pa i ime za određenu vrstu naselja . U vremenu kada se "vlasi" kao posebne celine stanovništva pominju n a teritoriji bosanske države, oni se pojavljuju kao već odavno poslove njena masa stočara, u kojoj se iz ranijih, predslovenskih vremena saču vao samo poneki trag u toponimima, ličnim imenima ili u nekim tehnički m terminima.

Pored Vukodola, Vlasi Mirilovići bili su smešteni i na širem područj u Bilećkih Rudina, kako je to navedeno marta 1393. u jednom ugovor u o čuvanju i ishrani stoke. Katunu Vlaha Mirilovića pripadala je i lo kacija Hrasna, što je zabeleženo u jednom dubrovačkom dokumentu iz jun a 1411. godine, u kome se navodi pljačka koja se dogodila na tom podru čju. U trgovačkoj knjizi dubrovčana Dživana Pripčinovića sa kraja 15 . veka, već se pominju dva katuna Mirilovića, jedan u Rudinama drug i u Hrasnu. Naseljavanje Vlaha Mirilovića u Hrasno, odnosno po predanj u seoba Kneza Mirila i njegovih šest sinova iz Mirilovića, morala se z ato dogoditi ranije, verovatno negde oko 1400. godine.

Sredinom četrdesetih godina 15. veka pominju se Donji Mirilovići, a dv adesetak godina kasnije ističe se postojanje dva potpuno odvojena ogra nka Vlaha Mirilovića: Gornji Mirilovići s planinom Vidušom zapadno o d Bileće i Donji Mirilovići uz koje se ne navodi mesto boravka. Navod i o ovakvom raseljavanju Mirilovića u istorijskim dokumentima odgovara ju i porodičnom predanju, pa bi Donji Mirilovići mogli biti u Podpriso ju u Čepelici gde su se naselili Dželetovići, ili možda upravo oblas t Hrasna.

Pored stočarstva, osnovno zanimanje srednjevekovnih vlaha bilo je kara vanska trgovina. Ponosnik je bio učesnik u karavanskom prevozu rob e u srednjovekovnoj Bosni. Mirilovići su bili vlasi ponosnici. Prenosi li su robu do i od Foče, Prače, Drine, Goražda. Organizacija karavansk e trgovine uglavnom je bila u rukama vlaha, koji su u radu sa stoko m i kretanju sa stokom imali najviše iskustva obzirom na svoj uobičaje ni način života i privređivanja. Obično su ponosnici za jedan karava n bili iz jednog roda ili jednog katuna, a na njihovom čelu je bio kra mar (primićur) koji je i u rodovskom i katunskom pogledu (katunar) pre dstavljao glavnog predstavnika. Na taj način se prepoznaju čitave rođa čke ekipe iskusnih ponosnika koje se mogu pratiti decenijama u karavan skom saobraćaju. Broj tovara (konja) ponekad je prelazio i stotine, p a je više rodova ulazilo u realizaciju zajedničkog karavana. Punih sto tinu godina Vlasi Mirilovići bili su aktivni na Dubrovačkom putu koji m su karavanili od Dubrovnika do reke Lima i Prijepolja. Polovinom X V veka Dubrovačkim drumom još uvek je karavanio Stefan Medojević, vla h iz Mirilovića koji je prevozio robu u Foču.

Imena pripadnika katuna Mirilovića prvi put se pominju u vreme kada j e Nikola Altomanović preuzimao Vojislavljevu zemlju, u doba vladavin e Tvrtka I Kotromanića bosanskom državom. To su bili Dudoje Mirilovi ć (1365) i Njegovan Mirilović (1366), a nešto kasnije i Novak Mirilovi ć (1392), i uzima se da su oni prvi poznati predstavnici, ujedno i kat unari kod Mirilovića. Određivanje porekla hercegovačkih vlaha nije vez ano za neki geografski pojam, već su imena katuna izvedena gotovo redo vno od ličnog imena i prezimena njihovog starešine. Prema tome, pretpo stavlja se da su Dudoje i Njegovan (kao prvi Mirilovići u dokumentima ) bili sinovi osnivača katuna, Mirila. Po predanju to bi bio knez Miri lo, odnosno Bogić Rajković, a Dudoje, Njegovan, možda i Novak, neki o d njegovih sedam sinova. Treba naglasiti da naziv Mirilović u to dob a (1365-1468) nije označavao prezime, nego pripadnost katunu. Jedini k oji su tada zaista mogli nositi prezime Mirilović kao patronim su upra vo pomenuta trojica Mirilovića i možda još neki sinovi Mirila za koj e ne znamo kako su se zvali.

Ukoliko je osnivač katuna Mirilovića bio Knez Mirilo, Bogić Rajković , po vremenskom sledu događaja on je mogao biti sin Baldovina Kapora . Čovek koji je imao titulu kneza i odrasle sinove u 1366. godini, mor ao je tada već biti barem u svojim četrdesetim godinama. Ako prihvatim o pretpostavku da je bio potomak onih Kapora koji se pominju u Dečansk im hrisovuljama, to bi značilo da je morao biti već rođen u vreme njih ovog nastanka. Među porodicom Kapora se u hrisovuljama ne pominje nik o sa imenom Bogić ali izgleda da su u tim dokumentima poimenice nabraj ani samo odrasli muškarci na dečanskom vlastelinstvu. Ženskih imena sv akako nema pa je opravdana pretpostavka da nisu popisivana ni maloletn a deca. Bogić je u vreme pisanja hrisovulja morao biti dete, pa možem o pretpostaviti da je on tada bio maloletni sin Baldovina, jedinog Kap orovog sina kojeg nalazimo u dokumentima.

Zanimljivo je da se među prvim vlasima Mirilovićima pominje i jedan Ra jković. U dubrovačkom arhivu nalazimo dokument iz avgusta 1393. godin e u kome Vlasi Mirilovići, Dejan Rajković i Bogiša Krančić, dogovaraj u dopremanje 254 modija soli Pripka Butkovića u Foču. Ovaj podatak mož e ići u prilog tvrdnji da su Rajkovići bili osnivači katuna Vlaha Miri lovića. Tu ipak moramo biti obazrivi kod izvođenja zaključaka jer u t o vreme prezimena nisu bila stalna već su korišćeni patronimi, pa je D ejan Rajković mogao jednostavno biti sin nekog Rajka.

Vlasi u Hercegovini vremenom napuštaju nomadski način života. U 15. ve ku, kako teče proces njihove teritorijalizacije, u pominjanjima njihov ih naseobina polako iščezava reč katun i Mirilovići postaju neka vrst a rodovskog udruženja. Za njih se više ne kaže da su pripadnici katun a Mirilovići, već da su od roda Mirilovića. Kao što je pomenuto, mož e se sa priličnom sigurnošću tvrditi da naziv Mirilovići u to vrem e i nije bio u funkciji ličnog prezimena, već da je bila u pitanju rod ovsko-plemenska zajednica ljudi koji su imali zajedničke pretke. Ličn a prezimena su u to vreme bila „jednokratna“, nosila ih je samo jedn a generacija i po pravilu su u pitanju bili patronimi. Tako među Miril ovićima imamo prezimena Rajković, Njegovanović, Dudojević i druga. Zbo g toga je jako teško pratiti rodoslove iz tog vremena. Jedna linija b i mogla da bude Mirilović Dudoje (1365), Dudojević Nikolica (1402), Ni kolić Dobrica (1428), ali za tvrdnju o njihovoj rodbinskoj vezi nemam o nikakvih dokaza. Sasvim je moguće da su se katunu Mirilovića naknadn o pridružile i neke druge vlaške grupe, što ne bi bio jedinstven sluča j, koje su sa sobom donosile i nova prezimena. Zna se na primer da s u u Mirilovićima su pod imenom Vlaha Mirilovića boravill Stanarojević i i Meglavčići kao posebne podgrupe, ali ne znamo u kakvim međusobni m rodbinskim odnosima su oni bili.

Mirilovići su se u XV veku popeli na društvenoj lestvici. Kad je Tvrtk o zauzeo područje Hercegovine svi tamošnji vlasi se označavaju kao "kr aljevski". Posle Tvrtkove smrti Mirilovići postaju vazali Kosača. Kosa če (Hercegovići, Kosačići, Vukovići, Hranići) su srpska srednjovekovn a porodica koja je u doba kraljevine Bosne (kraj XIV i prva polovina X V veka) bila najznačajnija u njoj, posle vladajućih Kotromanića. Njiho v prvobitni posed se nalazio oko nastanka Drine i Foče, a kasnije se p roširio na prostor Huma odnosno današnje Hercegovine. Njihov pripadni k Vlatko Vuković (?-1393) je bio najbliži saradnik i vojskovođa kralj a Tvrtka I (ban 1353-1377, kralj 1377-1391), koji je predvodio vojsk u u pobedi nad Turcima kod Bileće 1388. godine i komandovao levim kril om srpske vojske u Kosovskom boju iz koga se vratio i izvestio kralj a o srpskoj pobedi. Na njihovim posedima je Stefan Vukčić Kosača (1435 -1466) osnovao 1448. godine vojvodstvo Svetog Save koje je po njegovo j tituli hercega kasnije prozvano Hercegovina.

U godini 1430. spominju se u dubrovačkim dokumentima Mirilovići, podan ici Sandalja Hranića Kosače, pa njihov grb nalazimo i u Fojničkom grbo vniku. U doba vojvode Stjepana Vukčića saznajemo da su Mirilovići vaza li Kosača. Krajem decembra 1436. Radosav Ivančić, Vlah Mirilović, čove k vojvode Stjepana Vukčića Kosače, kupio je konja u Dubrovniku. Juna 1 443. Vukosav Novaković i Stjepan Medojević, vlasi iz Rudina i ljudi vo jvode Stjepana Vukčića Kosače, ugovorili su u Dubrovniku sa dubrovački m vlastelinom Benediktom Gundulićem prevoz soli do Goražda. Navedeno p redstavlja Vlahe Miriloviće s obzirom da je Vukosav Novaković maja 142 5. zaveden kao Vlah Mirilović. Februara 1465. spominju se Vladislav Br anković i njegova braća kao Vlasi Mirilovići kneza Vladislava Kosače . Nakon uspostavljanja turske vlasti u istočnoj Hercegovini, Vukić Sta nojević, pripadnik Gornjih Mirilovića, sredinom 60-ih godina 15. vek a našao se u službi Osmanlija. Jedan vlah iz Donjih Mirilovića, Herak , sin Vladislava Dobrikovića, uzdigao se u red vlastele, još pre dolas ka Osmanlija, a 1483. godine spominje se kao knez Donjih Vlaha. On j e uz Dujinog sina Ivaniša bio jedan od dvojice knezova u prostranoj na hiji Blagaj. Godine 1498. pominje se mirilovićki katunar vojvoda Aleks a. Herak i njegov sin bili su vlastela osmanske države i kao takvi išl i su u rat. Još i danas postoje njihove nadgrobne ploče u Hercegovini . Herakov sin je umro početkom 16. veka. Smatra se da je 10 godina nak on njegove smrti usledila velika seoba Vlaha Mirilovića iz Hercegovin e u Dalmaciju. Danas njihove potomke nalazimo na prostorima Dalmatinsk e Zagore, Like i Krajine. Neki od njih su, verovatno u znak sećanja n a pretke i svoje poreklo, uzeli prezime svoga hercegovačkog roda Miril ovića.

Sve pravoslavne porodice bratstva Mirilovića danas slave Jovanjdan, p a čak i one koje pamte da su primile Islam ili prešle u katoličanstv o znaju za svoju nekadašnju krsnu slavu. Većina porodica potomaka veli kog bratstva Rajkovića takođe slavi Svetog Jovana, mada ima i onih koj i su prihvatili druge krsne slave.

Rodovska veza između srpskih porodica u Dalmaciji koje znaju da su s e na te prostore doselili kao Vlasi Mirilovići i hercegovačkih porodic a koje pripadaju bratstvu Mirilovića potvrđena je genetskom Y-DNA anal izom koju su sproveli pojedini pripadnici ovih rodova. Time je nesumnj ivo dokazana i nasledna veza bratstva Mirilovića sa srednjevekovnim Vl asima Mirilovićima. Nekoliko pojedinaca čije porodice prema predanju v ode poreklo od Vlaha Mirilovića (Mihić iz Hercegovine, Mirilo iz Dalma cije) podvrglo se Y-DNA analizi kojom je moguće utvrditi zajedničko po reklo po muškoj liniji, prateći mutacije u Y hromozomu. Analizom je ut vrđena rodbinska veza i time potvrđena pripadnost istoj muškoj liniji , odnosno rodu Mirilovića. Pored toga, utvrđeno je da rod Mirilovića , pa i Mihići, pripada haplogrupi I2a Dinaric North. I2a je za Sloven e na Balkanu najinteresantnija varijanta haplogrupe I. Teško je reći g de je nastala, ali je to svakako bilo negde na severu, moguće u gornje m toku Dunava, na prostoru današnje Austrije, Bavarske i Češke. To s u po svoj prilici bili paleolitski starosedeoci regiona koji su se odr žali nakon nekoliko invazija doseljenika sa istoka i zapada. Interesan tno je da danas postoje tri različite varijante ove haplogrupe priličn o teritorijalno udaljene, koje su imenovane na osnovu mesta današnje p ovećane prisutnosti kao: Dinaric, Disles i Isles. Isles se pre nekih 1 3.000 godina odvojio od opšte grane i danas je prisutan uglavnom na br itanskim ostrvima. Disles je pre nekih 5.000 godina takođe odvojen o d opšte grane sa Dinaric i može da se nađe skoro isključivo na britans kim ostrvima.

Dinaric varijanta migrirala je u istočnom smeru, na prostore današnj e istočne Poljske, Zakarpatja, Polesja, gde će nešto kasnije učestvova ti u etnogenezi Slovena. Taj istočni tip, poznat kao Dinaric, dana s i najmnogobrojniji, je genetski veoma mlad, tačnije predak svih dana šnjih pripadnika ove haplogrupe živeo je pre nekih 2500 godina. Uprav o ta genetska mladost, iznenadna demografska eksplozija, veća raznovrs nost haplotipova u Zakarpatju nego na Balkanu, oborila je hipotezu d a je Dinaric starosedelački na Balkanu, što je isprva tvrđeno, i označ ila I2a M423 Dinaric kao jedan od jasnih markera slovenskog prisustv a i ekspanzije u Evropi. Tako I2a M423 Dinaric ne nalazimo zapadno o d Rajne gde Sloveni nisu prodirali, ali je imamo na Peloponezu gde s u živela slovenska plemena Milinga i Jezeraca. Praškokorčakovska arheo loška kultura 5. veka n.e. je jasno prepoznatljiva kultura u kojoj j e dominirao I2a M423 Dinaric. Plemenske skupine koje se povezuju sa ov om kulturom su Srbi, Duljebi, Lemuzi, Lenđani, Bužani, Volinjani, Dreg oviči i Drevljani. Praškokorčakovska kultura je proistekla iz nešto st arije Zarubinjecke kulture istočne Evrope iz prvih godina naše ere , a od skupina koje su mogle doneti balkansko-panonske keltske latensk e elemente na istok spominju se Bastarni, moguće i keltizovano pleme B oja sa gornjeg Dunava. I Bastarni i Boji su dobri kandidati za nosioc e I2a M423 Dinaric i pripadnike Zarubinjecke kulture. Danas se haplogr upa I2a M423 Dinaric deli na dve osnovne grane, nazvane uslovno Dinari c North i Dinaric South i zastupljena je kod Srba ukupno u procentu o d oko 35%, gde je tri četvrtine South varijanta, a jedna četvrtina Nor th varijanta. Na prostoru Crne Gore i Hercegovine može se pratiti slov ensko prisustvo upravo preko ove haplogrupe.

South grupa je mlađa i izdvojila se iz opšte Dinaric grupe pre 1800 go dina, na prostoru današnje jugoistočne Poljske, gde je i danas priličn o zastupljena. Odatle je pratila migraciju slovenskih plemena na zapa d preko južne Poljske do Češke, donje Austrije, istočne Bavarske i Sak sonije. Pretpostavka je da su stari Srbi koji su prvi put kao narod po menuti kod Fredegara u 7. veku na prostoru današnje Saksonije nosili i zmeđu ostalih ovu haplogrupu. Ne samo da je kraj u jugoistočnoj Poljsk oj odakle su krenuli poznat kao Bojkovščina, već su se naselili uprav o na području Bohemije i Bavarske koje su bile teritorije starog narod a Boja po kome su dobile ime. Onda nam postaje jasan i podatak iz del a DAI Konstantina Porfirogenita o dolasku Srba na prostore Dalmacije i z zemlje Boiki u kojoj Srbi žive od davnina. Prostor zapadne Češke i i stočne Bavarske je po svoj prilici prostor Porfirogenitove Bele Srbij e u susedstvu Franačke. Odatle su u Srbi u 7. veku na poziv vizantijsk og cara Iraklija doselili na područje Paganije, Zahumlja, Konavala i T rebinja i zagorske Srbije, a to je otprilike prostor jezgra srpske sre dnjevjekovne države. I danas na tom prostoru, Hercegovine, jugozapadn e Srbije i zapadne Crne Gore, južne Dalmacije, haplogrupa I2a M423 Din aric South dominira sa preko 70%.

Druga varijanta Dinaric North, kojoj pripadaju svi Mirilovići pa i Mih ići, migrirala je više u istočnom pravcu, spuštajući se iz prapostojbi ne u zapadnoj Ukrajini prema jugu, oblasti donjeg Dunava, mešajući s e tamo sa antskim plemenima i zajedno sa njima i Avarima, prešla je Du nav i naseljavala se više u istočnim i centralnim krajevima Balkana sv e do Peloponeza. Na ovaj način učestvovala je u etnogenezi bugarskog , makedonskog, ali i grčkog naroda, najviše preko slovenskih plemena D regovića, Smoljana, Velegezita, Berzita, Vajunita, Milinga i Jezeraca . Ova varijanta takođe značajno je zastupljena kod Rumuna i Moldavac a i predstavlja slovenski element u njihovoj etnogenezi, što brojni sl ovenski toponimi u Moldaviji i Vlaškoj dokazuju.

Mihići i Mirilovići pripadaju I2a Dinarik Sever Z1855+ podgrupi. Oni s u prava severna Dinaric grana i po svemu sudeći potomci nekog slovensk og plemena koje je sa područja današnje Ukrajine došlo na područje grč ke Makedonije iz istočnog pravca. Sve ovo u potpunosti podupire tvrdn je iz porodičnog predanja, kao i istorijske podatke, da su Kapori odno sno Mirilovići migrirali u Hercegovinu sa prostora Makedonije, a tam o prethodno iz Epira i Tesalije, i to kao vlaški ili slovenski stočari .

ID: 40   Generated by GedTree on 20 Oct 2024

Ukoliko se na ovoj stranici nalaze Vaši lični podaci za koje želite da budu uklonjeni, molimo Vas da nas kontaktirate!

Imena Prezimena Kontakt Početak